OUDE GRAFSTENEN op het erf van de boerderij van Erwin en Ineke Frijhoff aan de Marrumerweg te Ferwert (vroeger bewoond door fam. G.G. Lettinga).
OUDE GRAFSTENEN op het erf van de boerderij van Erwin en Ineke Frijhoff aan de Marrumerweg te Ferwert (vroeger bewoond door fam. G.G. Lettinga)
en
SIC TRANSIT GLORIA MUNDI
Vijf jaar geleden kochten Erwin en Ineke Frijhoff de boerderij Marrumerweg 12. Inmiddels zijn huis en schuur flink opgeknapt. In de schuur een verzameling frisgeschilderde landbouwmachines en buiten op de kamp, lopen hun klassieke rode Lakenvelder koeien die een prachtig begindecor van het dorp Ferwert vormen. Ze komen ook voor in de fotoreeks van “Ferwert Online”.
Nu was bij de familie Frijhoff in dit jaar 2017 het erf aan de beurt om verbeterd te worden. Er lagen hier en daar verspreid op dat erf oude grafstenen, deels uit de 19e eeuw maar ook van veel oudere datum. Ze zijn daar vroeger gebracht vanaf het kerkhof of vanuit de kerk zelf. Waarschijnlijk zal dat in het jaar 1936 plaats gevonden hebben. In dat jaar zijn veel oude grafstenen van het kerkhof verdwenen. Vaak kregen de toenmalige kerkvoogden de stenen en gebruikten die als erf verharding. Op het erf van de familie Frijhoff waren sommige stenen nog heel en in goede staat, anderen waren kapot gereden. Nog heel waren grafstenen van de familie Bouma die in de 19e eeuw op Feitsma sathe woonden in het kleiland. Het gaat om de steen van Schelte Cornelis Bouma overleden in 1854 en zijn vrouw Maria Magdalena van Assen overleden in 1845 .
Sic transit gloria mundi
It wie yn de fiiftiger jierren doe ‘t ik as jonge fan ús heit nei de Oareheal oan de Mounders loane moast te wjudzjen. Ik moast dan by de pleats fan Gysbert Lettinga lâns. By tafal seach ik dy kear dat Willem Vriesema (silger) mei in kroade fol weake stront út it bûthús wei de mjuksplanke op gie. Troch ûnslochtens fleach in snjit jarre oer de râne en kaam del op de grêfstien, dy’t dêr foar de rúchskerne lei, fan Schelte Cornelis Bouma. Op slach kaam my de siswize yn ’t sin :
Sic transit gloria mundi (alle wereldse roem vergaat) want Schelte Cornelis Bouma wie eartiids in foarnaam man yn Ferwert, in man fan kwizekwânsje. Hy wie tsjerkfâd fan Ferwert, Beintum en Blije en wie ek wethâlder. Sneins yn tsjerke siet hy yn de grutte hearenbank. Doe hy ferstoarn wie erfden syn bern fjouwer boerepleatsen. En letter: syn grêfstien kaam foar in Ferwerter rûchskerne te lizzen!!
Hier een foto van de grafsteen van bovengenoemde Schelte Cornelis Bouma overleden in 1854.
De andere oudere grafstenen waren allemaal kapot , maar er was één, waarvan het grafopschrift nog duidelijk leesbaar was: “Anno 1670 de 21 martii is in de Heere gervst den eersamen Pieter Ritsert Meister smidt in Ferwert ovt 63 iaer ende leit hier begraven”
Grafstenen op het erf van de familie Frijhoff.
Van de andere stenen was het grafopschrift afgesleten en niet leesbaar. Gelukkig beschikte ik nog over allerlei aantekeningen van wijlen de heer W.K. van der Veen, de historicus die in de vorige eeuw veel gepubliceerd heeft over de geschiedenis van Ferwerderadeel. Uit die aantekeningen bleek dat hij ook een keer op het Lettinga erf geweest was, waarschijnlijk in de vijftiger jaren. Hij had geprobeerd de opschriften te noteren maar ze waren niet meer leesbaar, zo schreef hij, alleen een enkele naam en soms een jaartal. Die gegevens kon ik vergelijken met de Ferwerter grafopschriften genoemd in het boekje “Ferwerd Ferah“. Het bleek dat deze daar alle in vermeld staan waardoor nu bekend is welke teksten op de grafstenen stonden, die op het erf van familie Frijhoff aanwezig waren. Deze opschriften die dus in de vijftiger jaren niet meer leesbaar waren, zullen op een eerder tijdstip door iemand van het voormalige Rijksarchief opgeschreven zijn. Mogelijk heeft dit plaatsgevonden in het jaar 1936 toen veel oude grafstenen van het kerkhof zijn opgeruimd. Hierdoor is toen zelfs een briefwisseling ontstaan tussen de Rijksarchivaris in Leeuwarden en de toenmalige Ferwerter kerkvoogden omtrent het feit, welke grafstenen bewaard zouden moeten worden. In hetzelfde jaar zijn toen de Tania grafsteen en die van het echtpaar Ds de Schiffard uit de 18e eeuw, in de toren tegen de muur geplaatst.
Ook Hessel de Walle uit Groningen ( stammend uit de Ferwerter de Walle familie) heeft in zijn boek: “Friezen uit vroeger eeuwen,” Opschriften uit Friesland, 1280 -1811, al deze opschriften genoemd en komen daarin voor onder de nummers 1485,1501,1513 en 1518.
De opschriften van de grafstenen aanwezig op het erf van de familie Frijhoff zijn nu dus bekend en waren als volgt:
“Anno 1652 de … den eersamen Pybe Hibbes in leven rechter en ontfanger tot Ferwert ovd ontrent 31 iaren ende leyt alhier begraven “
Op de volgende grafsteen die in de Ferwerter kerk op het familiegraf van Gerbranda heeft gelegen, staan drie teksten met namen op. De steen is dus drie keer gebruikt wat vroeger veel meer voorkwam. Hier de vader met twee kinderen genoemd.
“Anno 1716 den 30 april is in de heere gerust den eersamen Claas Derkc Gerbranda oud int (32) jaar ende leidt alhier begraven.”
“Anno 1716 den 12 den augustus is overleeden Pytter Claases Gerbranda out 14 dagen ende leit alhier by syn vader begraven”
“Anno 1717 den 28 martius is in de Heere ontslapen Dirkkie Clases Gerbranda dochtertje van Claas Dirk Gerbranda out in haar derde iaar en legt alhier begraven”
Op de laatste grafsteen staan vier teksten met namen op vermeld :
“Ao 1727 den 25 october is in de Heere gerust Froukien Sipkes Bokma oud in het 5 iaar ende leit alhier begraven”
“1761 den 24 juny is gebooren Tryntje Looxma gestorven den 10 september 1762 oud 1 iaar 11 weeken en 1 dagh“
“1765 den 22 augustus is gebooren Tryntje Looxma gestorven den 24 november 1765 oud 13 weeken en 3 dagen”
“1804 den 18 augustus stierf Johannes Gerben Albarda in de Ouderdom van 3 jaaren en circa 9 maanden “
Johannes van Dijk juli 2017
foto’s: Ineke Frijhoff