Skip to main content
Heeft u vragen, opmerkingen, ideeën of suggesties? Stuur ons een e-mail via info@ferwertonline.nl

Over De Wijm bij Hegebeintum en de familie Wijmstra, die zich naar De Wijm genoemd hebben

 

De boerderij de Wijm lag weliswaar niet ver van Hegebeintum, maar omdat huis en land aan de Noordkant van de Rijpstervaart lagen, behoorde deze bij het dorpsgebied van Ferwert.
wym1De naam de Wijm is een oude naam die al voorkwam in de Middeleeuwen. De betekenis van de naam Wijm kan verschillend worden uitgelegd. De naam heeft te maken met water en zou laag sompig, waterig land kunnen betekenen. Of land doorsneden met water. Het perceel de Wijm is echter een hoger gelegen perceel land aan de Rijpstervaart dus de betekenis van laag sompig land gaat niet op voor het perceel zelf. Ongetwijfeld heeft het ontstaan van de naam te maken met de naastgelegen Rijpstervaart. De naam de Wijm komt al voor in het Register van Aanbreng van 1511 en 1540. Dit is een belastingcohier Toen woonde er een zekere Jan Derxz omschreven als “Jan Derxz opper Wijm” . Er behoorde toen 37 pondematen (1 pondemaat = 36 ¾ are) land bij. De kaart van Schotanus eind zeventiende eeuw, laat zien dat er twee boerderijen op het perceel aanwezig zijn. Later zijn deze samengevoegd. Deze boerderij was in de achttiende eeuw in eigendom bij twee bekende Ferwerter en Blijaer boerenfamilies, Tania en Wijmstra en werd later jarenlang gepacht door de familie Ypey. Het bijbehorende land was van goede kwaliteit en werd veelal als bouwland gebruikt. Een taxatie uit 1835 geeft dat aan. Veel percelen worden omschreven als aardappel- en vlasland. Er behoorde toen 26 hectare land bij. In de tweede helft van de negentiende eeuw is de Hallumer familie Rienks eigenaar. Het is Johannes Rienks Rienks die de plaats gebruikt. In de twintigste eeuw komt de kop-hals- romp boerderij in verval, wordt gedeeltelijk afgebroken en verkleind. De muren waren voor een deel opgebouwd met z.g. “Oude Friezen” Het land is verdeeld geworden.
wym3In en na de oorlog woonde er de familie Steenstra. Zij hadden een zoon Alle en een dochter Evertsje .Ze gebruikten land wat rond het huis lag maar hadden ook percelen op de Hegebeintummer mieden en molken vijf of zes koeien. Voor veel gardeniers was het moeilijk om zich te handhaven na de maatschappelijke veranderingen van de jaren zestig en zo verging het de familie Steenstra ook. Het huis werd verkocht en zoals veel meer Ferwerters ging Alle Steenstra werken bij de zuivelindustrie in Leeuwarden. Vele jaren later is het oude huis afgebroken en is een nieuw woonhuis op het perceel gebouwd, nu bewoond door familie S.J. Reitsma.
Over de Rijpster vaart was vroeger een brugje . Verder liep een pad van de Wijm naar het dorp Ferwert. Het eerste deel werd in de negentiende eeuw wel het Wijmstra - of Wijmsterpad genoemd.

wym5
Het Bongareedsje en kerkpad richting Ferwert, geschilderd door Sytze Adema.

Het was ook een kerkpad wat oostelijk in Ferwert uitkwam. Hier liepen zondags de Beintumers die niet bij de Vrijzinnig Hervormde gemeente van Hegebeintum waren aangesloten maar lidmaat waren van de orthodox Hervormde kerk in Ferwert. En ook andersom natuurlijk! Waar dat kerkpad afboog langs een perceel bouwland naar het dorp Ferwert werd de naam van het pad het “Bongareedsje” en kwam uit op de Blijaerweg. Van oudere Ferwerters heb ik begrepen dat dit “Bongareedsje “ voor en in de oorlog, dezelfde functie had als het “Tsjuster Singeltsje “ aan de zuidkant van het dorp: Op zaterdag- en zondagavond wandelden hier veel verliefde paartjes in de schemering!

De naam Wijmstra als familienaam komt al voor in 1758 en is afgeleid van deze boerenplaats. De naam werd aangenomen door Foppe Jorrits ( 1706 – 1778) die boer was op Albada sathe in Ferwert ( nu Bongaloane nr 4, bewoond door familie van Valkenhoef ) Hij was één van de weinigen in Ferwert die toen al een achternaam had. Foppe Jorrits Wijmstra was ook bijsitter , dat is wethouder in de Grietenij Ferwerderadeel. Ook is hij rechter geweest. Hij was gehuwd met Taekeltje Lieuwes , de dochter van Lieuwe Taekeles die voor hen op Albada sathe woonde. Het echtpaar Wijmstra kreeg vier dochters.
Gelske gedoopt 7 januari 1742 trouwde op 4 april 1763 met Johannes Looxma regerend burgemeester van Sneek
Mayke gedoopt 15 augustus 1745 trouwde op 21 augustus 1774 met Dirk Veenstra procureur van Idaarderadeel.
Naents Wijmstra gedoopt 5 februari 1751 trouwde op 4 januari 1778 met Jan Jans van der Meij landbouwer te Westernijkerk
Romkje gedoopt 1 februari 1754 trouwde op in 1776 met Johannes Jacobus Zimmerman chirurgijn te Ferwerd.
Een bijzonderheid is dat uit het testament van Foppe Jorrits Wijmstra en zijn vrouw Taekeltje Lieuwes blijkt, dat zij het niet eens zijn met de keuzes van dochter Mayke met procureur Veenstra en Naents met landbouwer Jan van der Meij.
“Vermits sulx absoluut tegen ons sin is, in welken geval wij prelegateren an onze andere beide docgters Gelske en Romkje” zo staat er vermeld. De laatstgenoemde dochters werden geprelegateerd d.w.z. vooruit extra bedeeld en er was wat te verdelen want na het overlijden van Foppe Jorrits in 1778 bleken de bezittingen een achttal boerderijen,losse landerijen, huizen enz te betreffen, deels in Ferwert zelf, deels in de omgeving.
Opvallend bij deze familie zijn dus de vele bezittingen. Als derde bijzonderheid kan genoemd worden, het gedrag van een dochter van Dirk Veenstra en Mayke Wijmstra die ook de naam Mayke kreeg en geboren was in 1775. Zij noemde zich later Jonkvrouw. Zij nam meerdere voorouderlijke achternamen aan. Haar bezittingen aan land worden in de floreencohieren van Ferwerderadeel altijd met drie achternamen omschreven: Mayke Tania, Wijmstra Veenstra
Op haar grafsteen liet zij vermelden : “ Jonkvrouw Mayke Tania, Wijmstra van Radbodus Roula Veenstra” .
wym2
Door het ontbreken van mannelijke nakomelingen, leek het later dat de naam Wijmstra in de vergetelheid zou raken maar wat gebeurde er: in 1812 werd het verplicht een achternaam aan te nemen. Op één van de Kloosterplaatsen van Foswert in Ferwert woonde toen een zekere Bauke Jentjes afkomstig uit Poppingawier. Hij was getrouwd met Aaltje Tijssen (Gedoopt 1743) Zij was een dochter van Klaas Tijssen en Trijntje Jorrits Wijmstra, een zuster van Foppe Jorrits Wijmstra. Hoewel Bauke Jentjes al lang de achternaam Blinxsma had, nam hij nu officieel de naam Wijmstra (van zijn schoonmoeder dus!) aan en ging voortaan als Bauke Jentjes Wijmstra door het leven. Deze Wijmstra’s woonden vele jaren op de Lytse Buorren in Ferwert. Nakomelingen met de naam Wijmstra wonen nu o.a. in Amsterdam.

wym4
De kop-hals romp boerderij De Wijm op de kadastrale kaart van 1832.


Johannes van Dijk - juni 2017