Achter Brouwers 30
It Slotsje
Huisnummer in de eerste dorpsnummering: 119
Kadastraal nummer in 1832: A 463 en A 464 boomgaard
De naam It Slotsje is ontstaan is in de volksmond omdat hier in de negentiende eeuw een prachtig huis stond wat zo genoemd werd.
Deze “Heerenhuizinge in de Buren van Ferwerd” waar een grote tuin, hof en boomgaard bij hoorde, was in het jaar 1748 eigendom van Lieuwe Taekeles, een welgestelde boer op Albada sathe onder Ferwerd. Zijn dochter Taekeltje Lieuwes trouwde met Foppe Jorrits Wijmstra, een telg uit een rijk boerengeslacht. Hij woonde later ook op Albada sathe. Evenals het naastgelegen huis kwam ook dit huis in eigendom bij de familie Wijmstra en door familiebanden later bij de Looxmafamilie.
De Looxma’s, waarnaar later ook een straat genoemd is in Ferwerd, waren een rijke olieslagersfamilie uit Sneek. In het jaar 1763 trouwde Johannes Looxma, regerend burgemeester van Sneek, met Gerlske Wijmstra uit Ferwerd. Zodoende woonden hier Achter Brouwers in die tijd beide families naast elkaar die ook nog door een huwelijk aan elkaar verwant waren. In de negentiende eeuw is dit huis nog lang in handen geweest van de Looxma familie. Eerst Age Looxma en later Theodorus Marius Looxma. Door genoemd huwelijk werden de Looxma’s in Ferwerd zoals ook de Wijmstra’s waren, een zeer bekende familie.
Deze families bezaten veel boerenplaatsen in Ferwerderadeel. Daardoor had men ook veel graven op het kerkhof van Ferwerd in bezit. (Graven waren vroeger gebonden aan boerenplaatsen). Zichtbaar zijn nog aan de noordoostkant een achttal enigszins verweerde grafstenen, deels omgeven met een ijzeren hek. Hier liggen nog onder andere bovengenoemde Age Looxma en Age Johan Looxma van Welderen baron Rengers begraven, respectievelijk in de jaren 1842 en 1942. De graven zijn vroeger overgedragen aan de kerkvoogdij en moeten eeuwigdurend in stand gehouden worden.
In het koor van de kerk in Ferwert staat een drietal draagbaren waarvan de grootste de Looxmabaar is. Deze is door de familie geschonken. Ook aan herstel van het orgel in de Ferwerder kerk zijn vroeger donaties door de familie Looxma gegeven.
Om op It Slotsje terug te komen, de Looxma’s verhuurden later het huis. Eind negentiende eeuw schijnt het huis deels afgebroken te zijn en is de huidige woning gebouwd en is er nog later de schuur er bijgebouwd waar de gebroeders Bontekoe voor en na de oorlog vele jaren hun boerenbedrijf hebben uitgeoefend.
Zo werd het later een gardenierswoning.
Ook is er een wagenmakerij in gevestigd geweest van de familie Postma.
Thans heeft het huis een woonfunctie, worden door de familie Wierda in de schuur agrarische producten verkocht en is, waar vroeger de bietenhopen en “ruchskerne” aanwezig waren een prachtige tuin aangelegd. Wat dit betreft zijn de tijden van weleer teruggekeerd.
Dat de Looxma’s vermogend waren, kan vastgesteld worden uit een lijst van het jaar 1810 van hoogstaangeslagenen in belasting in Ferwerderadeel. De meeste toen kapitaalkrachtige boeren moesten 400 tot 800 gulden betalen. De toen aan het Vrijhof wonende advocaat en baluw D.H. Beuker Andreae werd voor 1000 gulden aangeslagen maar Age Looxma sloeg alle records en betaalde als olieslager en distriksgecommiteerde het bedrag van 10.000 gulden. Door het huwelijk van Baudina Looxma (1806-1890) met Nicolaas Ypeij (1794-1864) ontstond de naam Looxma Ypeij. Zij waren in bezit van Vijversburg op Zwartewegsend. In de negentiende eeuw huwde Catharina Looxma (1842-1911) met Wilco Julius van Welderen Baron Rengers. Zij kochten in 1843 Stania State.